حمید هامون به مهشید: “اگر میخوای بسوزی اینو بخون: ابراهیم در آتش (شاملو) اگر دنبال عشق و دردی این: فرانی و زویی (سالینجر) اگر میخوای بفهمی اینو بخون: آسیا در برابر غرب (داریوش شایگان)”
نه اینکه ادعا کنیم که چنین شخصیت تاثیرگذار، پرکار، جذاب و قابلی را نمی‌شناختند، اما فارغ از موافقت یا مخالفت با نظریاتش می‌شود ادعا کرد، کسانی که ممکن بود گذارشان هم به نظریات و کتابها و نوشته‌های داریوش شایگان نیفتاده باشد، با دیدن “هامون” مهرجویی به صرافت خواندن و دانستنش افتادند:
آنها که با هامون زندگی کردند، هم دنبال عشق و درد رفتند هم رفتند پی اینکه چرا ابراهیم پدر ایمان است و هم میل به فهمیدن داشتند و رفتند سراغ آسیا در برابر غرب داریوش شایگان. این کتاب درباره نیهیلیسم نیچه و ابعاد مختلف غربزدگی در آسیا است.
داریوش شایگان به دلیل نظریات و اندیشه‌هایش در مورد هویت و هستی‌شناسی ایران و غرب و چگونگی ایجاد پل ارتباط و مفاهمه بین مفاهیم فرهنگی و کلاسیک شرق با فرهنگ و تمدن غرب، مرجع بسیاری از متفکران محسوب می‌شود.
پس از بیماری ایشان حسام الدین آشنا مشاور رئیس جمهور نوشتند: “این روزها این متفکر شناخته‌شده، چه با دیدگاه‌هایش موافق باشیم چه مخالف، که نقشی مهم در شکل‌دهی به جریان خودآگاهی ملی، غرب‌آگاهی و هویت سیال ایرانی/اسلامی داشته در بستر بیماریست.”
رامین جهانبگلو، پژوهشگر فلسفه و سیاست که با بسیاری از شخصیت‌های سرشناس فلسفه و سیاست در جهان گفتگو کرده و بخش‌هایی از آنها را به صورت کتاب منتشر کرده، گفتگوی مفصلی با داریوش شایگان انجام داده است. کتاب این گفتگو در فارسی به نام زیرآسمان‌های جهان منتشر شده است. این کتاب سیر اندیشه آقای شایگان را نشان می‌دهد و درباره علاقه اوست به فلسفه، سنت و مذهب در شرق و ایران.
آقای جهانبگلو درباره تاثیر اندیشه‌های آقای شایگان بر فرهنگ به بی‌بی‌سی فارسی گفت که به نظرش داریوش شایگان یکی از آخرین فلاسفه ایرانی است که پیوند میان سنت و تجدد را برقرار کرده و در همه آثار، نوشته‌ها و حضورش در جامعه فرهنگی غرب و جامعه روشنفکری ایران، با نگاهی چندبعدی، پل ارتباطی فرهنگ ایران با جهان بوده است.
به گفته رامین جهانبگلو، آقای شایگان شکل دهنده گفتگوی تمدن باستان ایران، چین و هند با تمدن غرب است و در ۵۰ سال گذشته هیچ متفکری مانند او نداشته‌ایم که بتواند پل ارتباطی ایجاد کند.
آقای جهانبگلو همچنین گفت داریوش شایگان خودش می‌گوید، نگاهی که به ایران داشته از درون بوده و با هستی‌شناسی انسان ایرانی در تماس بوده است.
رامین جهانبگلو درباره نگاه آقای شایگان به فرهنگ گفت، نگاه او به فرهنگ در برگیرنده فلسفه و شعر بود، به ویژه در کارهای آخرش. رامین جهانبگلو می‌گوید: “کار شایگان فوق العاده است و میراث بزرگی برای نسل آینده خواهد داشت.”
“مدرنیته ما را دچار اسکیزوفرنی کرده”
عبدالله نصری، پژوهشگر فلسفه و از شاگردان علامه جعفری در کتابی به نام رویارویی با تجدد درباره داریوش شایگان اینطور می‌نویسد:
“به زعم شایگان، ما بسیاری از مفاهیم تفکر غربی را ناآگاهانه و بی‌چون و چرا و بدون دید تحلیلی و تاریخی می‌پذیریم و درباره آنها پرسش نمی‌کنیم. خاطره قومی ما رو به زوال است. ما دچار توهم مضاعف هستیم، چرا که از یک سوی می‌پنداریم که ماهیت تفکر غربی را شناخته و می‌توانیم عناصری از آن را برگزینیم که با میراث فرهنگی ما سازگار است و از سوی دیگر گمان می‌کنیم که هویت فرهنگی خود را حفظ می‌کنیم، در حالیکه خاطره قومی ما تاب مقاومت در برابر تفکر غربی را ندارد. این توهم مضاعف به دو صورت بروز می‌کند: غربزدگی و بیگانگی از خود.”
“آقای شایگان معتقد است مدرنیته ما را دچار اسکیزوفرنی یا روان گسیختگی کرده است، چرا که مدرنیته نظام ارزشی خود را بر ما تحمیل کرده و ما در میان دو جهان بیگانه از یکدیگر به سر می‌بریم. ما د رمواجهه با غرب شیفته نظام‌های سیاسی و حقوق آن شده‌ایم و مفاهیم مدرن چون حق و آزادی را پذیرفته‌ایم بدون آنکه نسبت به الگوی معرفتی که مبنای این مفاهیم بود توجه داشته باشیم، همان چیزی که عبدالکریم سروش هم به آن توجه دارد.”
این فیلسوف، استاد دانشگاه و نویسنده ایرانی ۸۲ ساله از کودکی در ایران به مدرسه سن‌لویی که دروسش به زبان فرانسه تدریس می‌شد رفت و بعد از آن برای ادامه تحصیلاتش از ایران خارج شد.
آقای شایگان که پدرش ایرانی و مادرش از اهالی گرجستان بود در سال ۴۷ با دکترای هندشناسی به ایران بازگشت و به مطالعات و تحقیقات خود در حوزه ادیان ادامه داد.
او که جایزه انجمن نویسندگان فرانسوی را به خاطر رمان سرزمین سرابها دریافت کرده در سال ۲۰۱۱ هم مدال معتبر فرانکو فونی و سال بعد از آن جایزه فرانکو فونی را از آکادمی فرانسه گرفت.
در همان سال ۲۰۱۱ آقای شایگان مدال عالی زبان و ادبیات فرانسه را نیز از آن خود کرد. نشان عالی دولت فرانسه با امضای فرانسوا اولاند، رییس جمهور وقت فرانسه از دیگر نشان‌ها و افتخاراتی است که داریوش شایگان کسب کرده است. نشان شوالیه، جایزه مجمع نویسندگان فرانسوی زبان و جایزه گفتگوی فرهنگ‌ها و تمدن‌های دانشگاه آرهوس دانمارک از جمله جوایز دیگر او هستند.